دسترسی رایگان به کتاب با کتابخانه های کوچک جعبه ای

به گزارش لیزنا به نقل از سایت American Libraries ، «مگان کاترل» در مورد کتابخانه های کوچک رایگاه می نویسد: آنها بر سر راه‌های ماشین‌رو، روبه‌روی حیاط‌ها و کوچه‌ها، در پارک‌ها، مراکز محله‌ای و بیمارستان‌ها دیده می‌شوند. حتی آنها را می‌توان در سواحل، فروشگاه‌ها و آرایشگاه‌ها یافت. طرحی که در سال ۲۰۰۹ با یک جعبه در حیاط یک مرد شروع شد به پدیدار شدن ۶۰ هزار «کتابخانه کوچک رایگان» در جهان منجر شد. این تعویض کتاب همه‌گیر اکنون از شعب کتابخانه‌های عمومی در ایالات متحده پیشی گرفته است و تقریبا سه برابر آنها شده است.

ولی آیا این جعبه‌های کتاب به نظر جامع به کتابخانه‌ها کمک می‌کنند یا به آنها ضرر می‌زنند؟ و کتابدارها و جوامع در کشور چگونه از وجود این جعبه‌ها سود می‌برند؟

 پایتخت کتابخانه‌های کوچک رایگان جهان

زمانی که «پم واینستین» متوجه شلوغی بچه‌ها در اطراف اتوبوس مدرسه که بیرون خانه‌اش در محله روزدیل پارک شهر دیترویت شد، با خودش فکر کرد که مشکلی پیش آمده است. «آیا ایستگاه اتوبوس جابه جا شده است؟»

ولی بچه‌ها دور یک جعبه چوبی که جلو حایط خانه واینستین قرار داشت جمع شده بودند؛ جعبه‌ای که «کتابخانه کوچک رایگان» نام دارد. راننده اتوبوس نیز به بچه‌ها کمک می‌کرد تا یک عنوان را بردارند و به خانه ببرند. این کاری بود که آنها هر جمعه برای تقریبا یک سال تکرار می‌کردند.

«واینستین» عنوان کرد: «آنها می‌توانستند آن را با یک بازدید خالی کنند، پس من کتاب‌های بیشتری در آن قرار دادم.» این برنامه یک پروژه بود با هدف نصب ۳۱۳ جعبه در شهر که شهر دیتروید را پایتخت کتابخانه‌های کوچک رایگان جهان می‌کند.

بر خلاف شایعه‌ها و اطلاعیه‌های خبری که می‌گفت «دیترود» در حال تجربه کردن نوعی رنسانس و تولدی دوباره است، دیتروید همچنان شهری است که با فقر دست و پنجه نرم می‌کند. در سال ۲۰۱۶ بیش از ۳۵ درصد شهروندان آن زیر خط فقر بودند. یک مطالعه جدید در دانشکده فرهنگ، آموزش و توسعه انسانی دانشگاه «استینهارد» نیویورک نشان می‌دهد در بسیاری از بخش‌های دیتروید، کتاب‌ها کمیاب هستند. به طور مثال، در همترمک، شهری کوچک در حوالی «دیتروید» تنها یک کتابخانه برای هر ۴۲ کودک وجود دارد.

به عنوان خبرنگار «دیتروید نیوز» برای ۲۵ سال، «کیم کوزلوسکی» شهر را در زمان‌های دشوار دیده است، مانند زمانی که در سال ۲۰۱۴ آمارهای قتل اف بی آی رسانه‌ها را ترغیب کرد تا از این شهر به عنوان پایتخت قتل ایالات متحده نام ببرند. در همان سال، او متوجه امدن کتابخانه کوچک رایگان در محله حومه شهری خودش شد و اینکه چگونه ارتباطات جدیدی میان شهروندان ایجاد کرد.

«کوزلوسکی» اظهار داشت: «شهر به تازگی از ورشکستگی بیرون آمده بود، و حس امید و هیجان بین مردم وجود داشت. مردم با هم همراه می‌شدند تا کاری که از دستشان برمی‌امد را برای بالا نگه‌ داشتن شهر روی پاهایش انجام دهند. من فکر کردن برای خرید کتابخانه‌های کوچک رایگان پول جمع‌آوری کنم، و از آنجا شروع شد.» «کوزلوسکی» سپس کمپین مردم نهاد «کتابخانه‌های کوچک رایگان دیتروید» را هدایت کرد.

سه سال بعد، «کوزلوسکی» تخمین می‌زند که نزدیک به ۵۰۰ کتابخانه کوچک رایگان در شهر هستند که ۹۷ عدد از آن در مقابل مدارس عمومی «دیتروید» قرار دارند.

اخیرا، کتابخانه‌های کوچک «دیتروید» و «سازمان مردم نهاد ملی کتابخانه‌های کوچک رایگان» اعلام کردند در اقدامی جدید در مقابل تمام محوطه‌های پلیس در «دیتروید» یک کتابخانه کوچک رایگان قرار می‌دهند.

«کتابخانه‌های کوچک رایگان دیتروید» توسط داوطلبان گردانده می‌شود ولی بسیاری از کتابخانه‌های عمومی در سطح ایالات متحده نیز کتابخانه‌های کوچک خودشان را دارند.

عده‌ای از دوستداران کتابخانه عمومی «بیسمارک» هزینه تهیه ۱۳ کتابخانه‌ کوچک را جمع‌آوری و آنها را در سطح شهر نصب کردند. به جای صبر کردن برای شهروندان که خودشان کتابخانه‌های کوچک نصب کنند، آنها کتابخانه را نصب کردند و سپس عده‌ای داوطلبانه از آنها نگه‌داری می‌کنند.

رئیس کتابخانه عمومی «بیسمارک» می‌گوید که سرپرستان کتابخانه‌های کوچک اجازه دارند تا آنها را به سلیقه خود تزیین کنند. عده‌ای تنها روی چوب را جلا می‌زنند ولی عده‌ای آنها را با طراحی‌های جالب رنگ‌ آمیزی می‌کنند. به گفته وی این پروژه بسیار موفق بوده.

کتابخانه‌های کوچک از کجا شروع شد؟

در سال ۲۰۰۹، «تاد بول» به احترام مادرش یک مدرسه چوبی کوچک ساخت و آن را پر از کتاب و جلوی حیاط خانه‌اش نصب کرد. امروز «بول» موسس و مدیر عامل «سازمان مردم نهاد کتابخانه‌های کوچک رایگان» است. او می‌گوید بیش از ۶۰ هزار کتابخانه‌ کوچک ثبت شده در دنیا وجود دارند که ۹۰ درصد آنها در ایالات متحده هستند.

گفتنی است انتقادهایی نیز به این پروژه وارد است. دو کارشناس در طی مطالعه‌ای که داشتند دریافت وجه ۳۹ دلاری برای نصب و ثبت‌نام هر کتابخانه و عدم داشتن منابع مفید در این کتابخانه‌ها را از مشکلات آن دانسته‌اند.

بول در پاسخ به این انتقادها عنوان کرد: «بعضی وقتها این تصور وجود دارد که ما یک موسسه بزرگ هستیم ولی در واقع ما یک سازمان مردم نهاد کوچک با ۱۲ نفر پرسنل در دفتری در «ویسکانستین» هستیم. ما کتابخانه‌های کوچک رایگان بزرگ نیستیم.»

وی ادامه داد: «کتابخانه‌های کوچک قطعا نمی‌توانند عمق و ابعاد خدمات کتابخانه‌های عمومی را ارائه دهند. با این حال آنها می‌توانند به عنوان مکمل‌های طبیعی به کتابخانه‌های عمومی دسترسی آسان به کتاب‌ها را در محله‌ها یا شهرهای کوچک که از کتابخانه‌های عمومی دور هستند ایجاد کنند.»

مترجم: ونداد ذوقی